Maddenin Halleri [Konu Anlatım]

Kayıt tarihi : 16/12/10

Maddenin Halleri

Madde, katı, sıvı ve gaz olmak üzere üç
hâlde bulunur. Bütün bu haller birbirinden farklı özellikler taşır.
Bunlardan katı maddeler (tahta, taş, demir gibi) elle tutulabilen,
belirli bir biçimi, hacmi ve görünüşü olan maddelerdir. Katı maddeyi
oluşturan atom ve moleküller birbirine çok yakındır. Aralarındaki
boşluklar çok azdır. Atom ve moleküller arasında bir düzenlilik vardır.
Sıvı maddeler (su, zeytinyağı, alkol gibi) akışkan, bulundukları kabın
şeklini alan maddelerdir. Sıvı hâlde atom ya da moleküller katılardan
daha düzensiz olup, tanecikler arası boşluklar katılardan daha fazladır.
Gazlar belirli bir hacmi ve biçimi olmayan maddelerdir; tıpkı sıvılar
gibi bulundukları kabın biçimini ve hacmini alır. Gaz hali, maddeyi
oluşturan atom ya da moleküllerin arasındaki boşlukların çok olduğu
hâldir. Gaz tanecikleri tümüyle düzensiz olarak hareket eder.
Akciğerlere çekilen hava akciğerlerin, otomobil lâstiğinin içindeki hava
da lâstiğin biçimini alır. İstenildiğinde ortam şartları elverişli hâle
getirilerek maddeler bir hâlden diğerine dönüştürülebilir.

Maddeler
eriyerek, donarak, buharlaşarak, yoğunlaşarak ya da süblimleşerek hâl
değiştirir. Katı hâlde bulunan bir maddenin ısı alarak sıvı hâle
dönüşmesine "erime" denir. Sıvı hâldeki bir maddenin ısı kaybederek katı
hâle dönüşmesineyse "donma" denir. Katı maddenin eriyerek sıvılaşmaya
başladığı sıcaklığa "erime noktası", sıvı maddenin ısı kaybederek
katılaşmaya yani donmaya başladığı sıcaklığaysa "donma noktası" denir.
Maddenin erime ve donma noktaları, maddelerin ayırt edici
özelliklerinden biridir. Sıvı hâldeki bir maddenin ısı etkisiyle gaz
hâline dönüşmesine "buharlaşma" denir. Gaz hâlindeki bir maddenin
soğuyarak sıvı hâle dönüşmesine de "yoğunlaşma" adı verilir. Gaz
hâlindeki bir maddenin sıvı hâli atlayarak, doğrudan katılaşmasına ya da
bu olayın tam tersine "süblimleşme" denir. Sıvılar her sıcaklıkta
buharlaşabilir. Sıcaklık artıkça buharlaşma artar. Ayrıca her sıvının
buharlaşması farklıdır. Örneğin, alkol, suya göre daha çabuk buharlaşır.
Sıvıların kaynama sıcaklığı sabittir. Kaynama süresince kaynayan
sıvının sıcaklığı değişmez. Ancak her sıvının kaynama sıcaklığı
farklıdır. Örneğin, suyun kaynama sıcaklığı deniz kenarında 100ºC,
cıvanın kaynama sıcaklığıysa 357ºC'dur. Kaynama sıcaklığı da maddelerin
ayırt edici özelliklerinden biridir.