Ekositem Nedir [Konu Anlatım]

Kayıt tarihi : 16/12/10

Canlılarla (hayvanlar,bitkiler,mikroorganizmalar) içinde bulundukları maddi ortamı birleştiren fonksiyonel (işlevsel) bütün

Yeryüzünde
canlı yaratıkların tümü, biyosfer denilen ince bir kabukta yaşar.
Biyosferin belirgin özelliği onu oluşturan hayvan ve bitki türlerinin
çok çeşitliliği ve yapısındaki düzensizliktir. Bu düzensizlik, canlı
yaratıklarla fizik ortam öğelerinin eşitsizlik eşitsiz dağılımında
açıkça görülür

Ama bu çeşitliliğe karşın, canlıların
biyosferdeki yerleşimi bir kargaşa şeklinde değildir. 1935 yılında
ingiliz botanikçisi Arthur C. Tansley’in ekosistem adına verdiği
birimler halindedir.
Belirli bir ortamda yaşayan canlıların tümüne
biyosenoz, bunların barındıkları ortama da biyotop denir. Ekosistem bu
ikisinin ilişkisi ortak tanımlanabilir Biyotop + Biyosentez = Ekosistem

Ekosistemlerin Belirgin Özelikleri
Bir
ekosistem biyosferin, bir bölümü ya da parçasıdır ; büyüklüğü ya da
genişliği çok değişik olabilir. Bir su birikintisi, bir buğday tarlası
birer ekosistemdir. Fakat kurumuş bir Ağaç kütüğü gibi son derece
belirgin ve dar sınırlı öğeler de birer ekosistem parçası sayılabilir.
Ama kısıtlı ekosistemelerin genellikle zaman içinde sınırlı bir yaşamı
vardır. Bu yüzden bunlar birer ekosistem parçası sayılır, sinüzi adıyla
anılır. Bunun tam tersine Afrika savanaları ya da Avrupa’nın geniş
yapraklı ormanları gibi, kimi ekosistemler çok geniş bölgeleri kaplar.
İklimin denetimi altında bulunan kutuplardan ekvatora kadar az çok
paralel bölgelere yayılan bu öğeler deformasyon (oluşum) veya biyom
adıyla anılır. Bunlar, bir genel görünümün kendine özgü bir direy
(fauna) ve bitey (flora) içeren karakteristik ana öğeleridir.

Boyutları
ne olursa olsun, bir ekosistemin sınırları az çok belirgindir.
Çoğunlukla birbirine komşu ekosistem arasında bir geçiş bölgesi (ekoton)
vardır. Geçiş bölgesi, bir ormanın kıyı çizgisi gibi veya ekvator
ormanından savanalara geçişte olduğu gibi yaygın bir bölge olabilir.
Ekotonların belirgin özelliği, kendine özgü iklimi ve daha zengin
direyidir. Bunun için, kıyı kuşu türlerinin sayısı kara ve açık deniz
kuşlarınınkinden fazladır. (Çünkü kıyı kesimi, anakara ile okyanus
arasında bir ekoton oluşturur.)
Ekosistemlerin sınırlarının belirlenmesi, özellikle hayvan sayısı gözönünde bulundurulacak olursa, hiç de kolay değildir

Bu
konuda birçok örnekleme ve istatistik verilerini değerlendirme
yöntemleri bulunmuştur. Bu bakımdan, bellibaşlı hayvan türlerinin
bolluğunu, dağılımını, yıllık çevrimlerini, sayılarının azalıp
çoğalmasını, metabolizmalarını bilmek gerekir. Bu veriler ya yerinde ya
da yetiştirme yoluyla elde edilebilir. Bu birinci aşama tamamlandıktan
sonradır ki, ekosistemleri yapısını ve işleyişini incelemeye
başlamakmümkün olabilir.

Ekosistemlerin Evrimi

Bir
ekosistem, insana durağan gözükse bile jeolojik ölçü içinde evrime
uğrar. Nitekim, ılıman Avrupa’da, çıplak toprağa canlıların yerleşmesi,
otsu bitkilerin öncü olarak yerleşmesiyle başladı. Sonradan bunun
yerini, birbirini izleyen çeşitli bitki toplulukları aldı ve klimaks da
denen son evrede ormanlar ortaya çıktı. Ekosistemlerin bu evrimi de bazı
yasalarla yönetilir

Evrim süresinde ekosistemlerin karmaşıklığı
giderek artar türlerin sayısı çoğalır canlıyığın büyür, genişler Brüt
üretkenlik canlıyın oranı azalır, brüt üretkenlik solunum oranı bire
yaklaşır bunun sonucu olarak da net üretkenlik sıfıra yönelir Klimaks
evresindeki birekosistem kararlı bir durumdadır canlıyığını artık
büyümez.

Belirli bölgede bulunan ve birbiri ile dolaylı
ya da dolaysız ilişkide olan canlılarla bu canlıların yer aldığı cansız
çevre ekosistemi oluşturur. Doğada büyük ekosistemler ve bunların
içerisinde de daha küçük ekosistemler bulunur. Tabiat farklı özellikte
pek çok ekosistemin birleşmesinden oluşur

Kara ve su ekosistemi
olmak üzere başlıca iki çeşit ekosistem bulunur. Kara ekosistemlerini
çayırlar çöller, mağara, step, tundra, ova, dağ gibi daha küçük olan
ekosistem parçaları oluşturur. Su ekosistemlerini de okyanus, deniz,
göl, ırmak, havuz, bataklık gibiekosistem parçaları oluşturur. Çevredeki
ekosistemlerin birleşmesiyle yeryüzünün doğal ortamı oluşmaktadır.
Çevredeki herekosistem çeşidinin kendisine has olan farklı fiziksel ve
kimyasal özellikleri bulunur.

Ekosistemdeki Bozulmaların Çevreye Etkileri
Ekosistemdeki
bozulma bir bütün olan çevrenin yapı ve işleyişini olumsuz etkiler Bazı
varlıkların azalması diğer bazı varlıkların azalmasına da neden olur.
Madde döngülerinin gerçekleşmesi zorlaşır. Sonuçta doğadaki enerji
tükenmeye doğru gider.

1.Dünya Coğrafyasının Değişmesi
Ekosistemin
yapı ve işleyişini oluşturan iklim, toprak, hava, bitki hayvan gibi
faktörlerin olumsuz yönde değişmesi çevrenin ekolojik özelliklerini de
değiştirir
Uzun süren kuraklıklar sonucu bir ekosistemdeki bitki ve
hayvan sayısı hızla azalır Suların kirlenmesi sonucu suya ışık girişi
azalır, suyun hava oranı düşer
Toprakta oluşan tahribat ve
kirlenmeler önce bitkilerin sonrada diğer canlıların zamanla ölmesine
neden olur Ormanların kesilmesi ve yanması çevrenin çölleşmesine ve
sonrasında küresel ısınmaya etkide bulunur

2.İklimin Değişmesi
İklim şartlarının değişmesi ekosistemdeki canlı yaşam ve dağılışını
etkiler
İklimi değişen bir bölgede bazı canlılar göç ederken, bazı canlılar
ölür veya şartlara uymaya çalışır. Ozon tabakasının incelmesi,
ormanların azalması, havanın kirlenmesi, yağışların azalması,
çölleşmenin başlaması bir bölgedeki iklimin ve coğrafik yapının
değişmesine etkide bulunur

3.Erozyonların Oluşması
Toprağın
su ve rüzgar etkisiyle aşınıp taşınmasına erozyon denir çevredeki bitki
örtüsünün azalması şiddetli yağmurların yağması, karların kısa sürede
erimesi, fırtınaların oluşması, toprağın yanlış sürülmesi, eğimli
alanlardaki ormanların yanması gibi etkenler erozyonların oluşmasına
neden olur

Erozyonlar sonucu bir bölgenin toprağı tahrip olur.
Tarım toprağının ürün verimi azalır. Erozyonu önlemek için en etkili
yöntem eğimli ve çorak toprakların ağaçlandırılmasıdır. Çünkü bitki
kökleri toprağı tutarak erozyonla sürüklenmesini önler.
Erozyona uğrayan bir bölgede toprağın yapısı değişeceği için canlıların yaşamı da tehlikeye girer

4.Su Kaynaklarının Azalması
Suların
kirlenmesi ve kuruması sonucu çevredeki kullanılabilir su oranı azalır
çevredeki su kaynaklarının azalmasına, yağışların düşmesine, tarımsal
verimin düşmesine ve hidroelektrik santrallerdeki enerji üretiminin
kısılmasına neden olur. Bu durum canlıların beslenmesini olumsuz olarak
etkiler su oranı azlan topraklarda daha az sayıda bitki yaşar. Ortama
uyan bazı hayvanlar bu topraklarda barınır kısacası çevre zamanla
çölleşir doğal özelliklerini de zamanla kaybeder

5.Enerji Kıtlığının Başlaması
Madenlerin azalması sonucu termik santraller, su kaynaklarının azalması
sonucu
hidroelektrik santralleri, petrolün azalması sonucuda ulaştırma
araçlarının kullanım oran ve verimi azalır. Enerji kıtlığının başlaması
durumunda insanların sosyal yaşamı felç olur.
Besin zincirinin oluşumunu sağlayan enerji nakli gerçekleşemez. Ortamın biyolojik dengesi bozulur.

6.Canlı Çeşitliliğinin Azalması
Ekosistemdeki fiziksel ve kimyasal şartların değişmesi canlıların yaşama,
yayılış
ve üramesini etkiler Bozulan şartlara uyanlar yaşarken diğerleri yok
olur. Çevredeki bitki sayısının azalması besin zincirindeki canlı tür ve
sayısının azalmasına neden olur
Örneğin ormanların yanma ve kesilmesi sonucu buralarda barınan tüketici canlıların büyük kısmı ölür.

Ekosistem Çeşitleri

Ekosistemelerin incelenmesinde kara ve su olmak üzere başlıca iki büyük sistem ayırt edilebilir.
Bir
su ekosistemi en küçük su birikintisinden okyanusa kadar değişen
ortamlardaki karşılıklı ilişkileri kapsar. Ortamların farklılığına
karşın, suyun canlılar üzerindeki etkisi bu ekosistemde yaşayan
canlılarda benzer özellikler yaratmıştır

Hem su, hem çok daha
karmaşık yaşam biçimlerinin gözlendiği kara ekosistemelerini tek tek
incelemek olanaksızdır. Bu sistemlerin topluca incelenmesi ise birçok
önemli ayrıntının, fiziksel ve kimyasal bileşenlerin canlıların değişik
çevrelerin özelliklerine göre geliştirdiği uyum biçimlerinin enerji
akışı ve besin çevriminde ortaya çıkan özelliklerin göz ardı edilmesine
yol açar bu nedenle canlıların yaşadığı çevreler belli tipler altında
toplanarak incelenir. Genellikle su ekosistemleri deniz suyu ve tatlı su
(ya da denizler ve iç denizler) olarak ayrılabilir iç sularda kendi
içinde durgun sular (göller) ve akarsular olmak üzere iki alt bölüme
ayrılır

Kara ekosistemleri yaşama ortamlarına ya da kara
çevrelerine göre kutup bölgeleri ve tundra, kuzey ve ılıman bölge
ormanları, çayır, otlak, çöl ve yarı çöl alanlar, cangıllar ve yağmur
ormanları, savanlar ve öbür astropik ormanlar biçiminde ayrılır. Egemen
bitki örtüsü temelinde belirlenen bu tiplerin yanı sıra değişik
ölçütlere dayanarak farklı sınıflandırmalar da yapılmaktadır.